Миды қорғайтын бірнеше сүйектерден тұратын құрылым. Ол бас миының бас сүйегінен (маңдай сүйектері, еңбек сүйектері, қарақұс сүйектері, самай сүйектері, сфеноидты сүйек, торлы сүйек кеңсірік) және бет бас сүйегінен (мұрын сүйектері, көз жасы сүйектері, төменгі мұрын конкасы, жоғарғы жақ сүйектері, таңдай сүйектері, бет сүйектері, төменгі жақ сүйектері) тұрады. Қызықты дерек: Бас сүйегі ирек сызықтарға ұқсайтын тігістермен байланыстырылған бірнеше сүйектерден тұрады. Бұл тігістер бас үшін табиғи «амортизаторлар» ретінде әрекет етеді, соққыны қабылдайды және миды қорғайды.

Денені ұстап тұратын және жұлынды қорғайтын омыртқалардың бағанасы. Омыртқа: 1. Мойын – 7 мойын омыртқалары 2. Кеуде -12 кеуде омыртқалары 3. Бел – 5 бел омыртқалары 4. Сегізкөз-5 сегізкөз омыртқалары 5. Құйымшақ – 3-5 құймышақ омыртқалары Қызықты дерек: Адамның омыртқасы 33-34 омыртқадан тұрады, оның ішінде сегізкөз және құймышақ омыртқалары біріктірілген.

3 құрамдас бөліктен тұрады: төс сүйегі, қабырға және кеуде омыртқалары. Жүрек пен өкпе сияқты кеуде мүшелерін қорғайды. Төс сүйегі – манубриум, дене және ксифоидты өсіндіден тұратын кеуекті сүйек. Қабырғалар мен бұғана сүйектері төс сүйегіне бекітіледі. Төс сүйегінің манубриумында мойын және клавикулярлы ойықтар бар. Адамда 12 жұп қабырға болады. Қабырға сүйек пен шеміршек бөліктерінен тұрады. Қабырғаның шеміршекті бөлігі гиалинді шеміршектен түзілген. Қабырғаның сүйекті бөлігінде бас, мойын және бұдырмақ болады. Қабырға аралығындағы тамырлар мен нервтер жатқан қабырғаның төменгі жиегін бойлай ойық өтеді. Қабырғалар кеуде омыртқаларына буындар арқылы жалғасады. Қызықты дерек: адамдағы қабырғалардың саны әртүрлі болуы мүмкін; көпшілігінде 12 жұп бар, бірақ кейбіреулерінде 13 жұп немесе басқа қабырғалардың ауытқулары бар, олар әдетте рентгенде анықталады және денсаулыққа сирек әсер етеді.

Аяқтар бекітілетін дененің төменгі бөлігіндегі сүйек құрылымы. Бұл 2 жамбас сүйегінен, сегізкөз және құйымшақтан тұратын анатомиялық түзіліс. Жамбас 2 бөлімнен тұрады: үлкен жамбас және кіші жамбас. Қызықты дерек: әйелдердің жамбас сүйектері босану үшін кеңірек болады.

Түтік тәрізді сүйек. Проксимальды эпифизде бас, үлкен және кіші бұдырмақ, анатомиялық және хирургиялық мойындар бар. Диафизде дельта тәрізді бұдырмақ және радиалды нервке арналған ойық бар. Дистальды эпифизде медиальды және бүйірлік эпикондилдер, шынтақ және короноидты шұңқырлар орналасқан. Қызықты дерек: Иық сүйегі адам ағзасындағы ең ұзын және ең күшті сүйектердің бірі болып табылады.

Қол пронацияланған кезде білектің медиальінде және қолды шалқасынан түсіргенде бүйір жағында орналасқан түтік тәрізді сүйек. Басы проксимальды эпифизде орналасқан. Дистальды эпифизде стилоидты өсінді және білезік сүйектерімен байланысу үшін буындық беті бар. Қызықты дерек: Кәрі жілік білектегі басқа сүйектің айналасында айналады, бұл қолдың айналуына мүмкіндік береді.

Білектегі екі ұзын сүйектің бірі. Алақанды жоғары қаратып алақанға қараған кезде білектің ішкі жағында орналасады. Шынтақ сүйегінің жоғарғы бөлігі олекранон өсіндісінен (олекранон), короноидты өсіндіден және трохлеарлы ойықтан тұрады. Шынтақ сүйегінің төменгі бөлігі шынтақ сүйегінің басынан және стилоидты өсіндіден тұрады. Қызықты дерек: шынтақ сүйегі қолдың сыртқы жағында көрінетін, пияз тәрізді «шынтақты» құрайды.

адам ағзасындағы ең үлкен және ең ұзын түтік тәрізді сүйек болып табылады. Ол диафизден (сүйек денесі) және екі эпифизден тұрады. Проксимальды эпифизге бас, үлкен және кіші ұршықтар кіреді. Оның басы сүйектің денесіне мойыны арқылы қосылады. Сан сүйегінің дистальды шеті кеңейіп, медиальды және бүйір кондилдермен түзіледі. Қызықты дерек: сан сүйегі адам денесінің салмағынан ондаған есе артық салмақты көтере алады.

Асықты жіліктің бүйірінде (сыртында) орналасқан. Кіші сан сүйегі проксимальды эпифизінің басы бар, ал дистальды эпифиз латеральды тобықты құрайды. Қызықты дерек: Кіші сан сүйегі фибула тобықты тұрақтандыруда маңызды рөл атқарады.

үшбұрышты дене пішіндес болып келеді. Бұл сүйектің проксимальды эпифизі қалыңдаған және оған бүйір және медиальды кондилдер кіреді. Бұл кондилдерде жалпақ үстіңгі артикулярлы беті бар, оны кондиляр аралық эминенция бөліп тұрады. Асықты жіліктің дистальды эпифизінде төбе сүйегімен артикуляцияға арналған төменгі буын беті бар және медиальды тобықты құрайды. Қызықты дерек: Асықты жілік денедегі барлық ұзын сүйектердің ішінде ең жиі сынатын сүйек.

Адамның бақайшық сүйектері үш негізгі топқа бөлінеді: тарсальды (тарсальды сүйектер), метатарсальды (тарсальды сүйектер) және фалангтар. Сүйектердің әрбір тобы тепе-теңдік, соққыны сіңіру және жүру, жүгіру немесе тұру кезінде қозғалғыштық үшін маңызды. Қызықты дерек: аяқ адам ағзасындағы барлық сүйектердің шамамен 25% құрайды. Бұл оның күрделі құрылымына байланысты, оның құрамына 26 сүйек, 33 буын және 100-ден астам байлам кіреді.

Қолдың буыны білезік сүйектерінен, білек сүйектерден және саусақтардың қаңқасынан (қол фалангасынан) тұрады. Білезік сүйектері әр қатарда төрттен екі қатардан тұратын қысқа, кемік сүйектерден тұрады. Жоғарғы қатар бұршақ тәрізді, үшбұрышты, жарты ай тәрізді және қайық тәрізді сүйектерден, ал төменгі қатарда ілмекше сүйек, бас тәрізді сүйек, трапеция тәрізді және трапеция-сүйектерден тұрады; Алақан сүйектері - бұлар бес қысқа, түтік тәрізді сүйектер. Олар негіз, дене және бас деп бөлінеді; Саусақтардың қаңқасы қысқа түтік тәрізді сүйектерден – фалангтардан тұрады. Бас бармақтан басқа әрбір саусақта үш фаланга бар: проксимальды, ортаңғы және дистальды. Бас бармақтың тек екі фалангасы бар - проксимальды және дистальды. Қызықты дерек – Адамның қолында 27 сүйек бар, бұл денедегі барлық сүйектердің төрттен бірі. Бұл оған кең ауқымды қозғалыс пен ұсақ моторикаға ие болу мүмкіндігін береді.